Podróż zimowa z dozą intelektu

Zamek Królewski – Sala Wielka

Niedziela, 7 kwietnia 2019 r.

  • Christian Gerhaher – baryton
  • Gerold Huber – fortepian
  • koncert zrelacjonowała Monika Joanna Bielska
Publikacja: kwiecień 2019 r.

Myśl przewodnia tegorocznego Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena to pieśń romantyczna. Już pierwszy koncert zabrał mnie w daleką podróż wraz z Schubertowskim arcydziełem..

Odwieczne pytania o sens i cel…

Winterreise (Podróż zimowa) Franza Schuberta, cykl 24 pieśni do słów Wilhelma Müllera, jest wyrazem cierpienia zdradzonego kochanka, ponurą opowieścią o jego losach. Zagłębiamy się w przeżycia podmiotu lirycznego odtrąconego przez ukochaną. Współodczuwamy smutek, samotność, przytłaczający ciężar rozpaczy, prowadzący do pragnienia odcięcia się od wszelkiej percepcji, zamrożenia w kostce lodu, zimnej jak wszystko wokół… Jest więc to droga ku śmierci, do której paradoksalnie nie ma dojścia, bo choć bohater marzy o spokoju w trumnie, na cmentarzu, to jednak nie znajduje tam dla siebie miejsca. Pieśni bardzo introwertyczne, pozornie opisujące świat zewnętrzny, naprawdę tkwią w głębokich przeżyciach duszy ludzkiej. Radosne wspomnienia i ochłapy marzeń przeciwstawione koszmarnej rzeczywistości potęgują wrażenie ostateczności. Brak sensu i celu. Dokąd więc wędruje młodzieniec? Czy kiedykolwiek może zakończyć się owa podróż?

Zagłębiamy się w przeżycia podmiotu lirycznego odtrąconego przez ukochaną.

Baryton – Christian Gerhaher

Christian Gerhaher, wybitny interpretator niemieckiej liryki romantycznej, wprowadził mnie w nastrój całego cyklu od pierwszych dźwięków Gute Nacht, która wkradła się w ciszę sali nagle i niespodziewanie. Nie miałam wątpliwości, że nie jest to historia opowiadana z dystansu obserwatora, ale zdecydowanie osobista. Artysta operował szeroką skalą dynamiczną od niemal szeptu do głośnego forte, prawie krzyku. Wydawać by się mogło, że będzie to pogwałcenie dobrego smaku i stonowanej dramaturgii Schuberta, a jednak nie. Wszystkie zabiegi muzyczne były ściśle związane z tekstem, podporządkowane jego treściowo-emocjonalnemu przekazowi. W interpretacjach Gerhahera słowo królowało do tego stopnia, że samo niemal stawało się muzyką. Śledząc tekst (na szczęście organizatorzy zadbali o dostarczenie słuchaczom treści wierszy i ich polskich tłumaczeń), momentami zapominałam, że słucham pieśni, a nie czytam poezji. Podziwiałam dykcję artysty i piękno dźwięku, jaki udawało mu się wydobyć, pomimo nie najłatwiejszej akustyki sali.

Winterreise Franza Schuberta, cykl 24 pieśni do słów Wilhelma Müllera. Przekład Anna Przybyłowicz-Kaczmarowa

Fortepian – Gerold Huber

Towarzyszący śpiewakowi pianista Gerold Huber jest z nim zaprzyjaźniony już bardzo długo. Wspólnie występują od prawie 30 lat. To słychać. Wzajemne zrozumienie, dogłębne przeanalizowanie utworów, wszelkich szczegółów, roli każdego z nich było zauważalne przez cały czas i budowało pewien komfort słuchania. Trzeba podkreślić dużą naturalność pianisty, bezcenną w pieśniach Schuberta, a także precyzyjne kształtowanie emocjonalnej przeciwwagi dla głosu wokalnego. Wspólnie stworzyli wspaniałe interpretacje poszczególnych pieśni, jak choćby Die Krähe, gdzie przy pozornej powściągliwości umieli przekazać ogrom złych emocji i nie odbyło się to kosztem dramaturgii całego cyklu, wyraźnie wyczuwalnej. Geraher ostatnią pieśnią – zgodnie z tekstem, jakżeby inaczej! – bynajmniej nie kończy niczego. Pozostawia słuchaczy w zawieszeniu, jakby pozwalając im na samodzielny wybór dalszych losów bohatera, wszak choć cykl pieśni się kończy, podróż trwa nadal…

Jest zatem pieśń intelektualnym wyzwaniem, a Gerhaher na pewno mistrzem lirycznej interpretacji.

Do repertuaru operowego sięgnął Christian Gerhaher stosunkowo niedawno, od samego początku wybierając pieśń jako główny obszar swojej działalności. „Trzeba odnaleźć to, co jest pomiędzy muzyką a tekstem. – twierdzi w jednym z wywiadów – Pieśń bywa więc bardziej abstrakcyjna, nie można jej w sposób oczywisty pojąć i zrozumieć do końca”. Jest zatem pieśń intelektualnym wyzwaniem, a Gerhaher na pewno mistrzem lirycznej interpretacji. Takiej właśnie, o jakiej mówi, czyli bez zapędów operowej dosłowności i jednoznaczności, nie tylko przeżytej, lecz także głęboko przemyślanej, z typowym – właściwie koniecznym – dla poezji marginesem niedopowiedzenia, przestrzenią dla słuchacza na własne konstatacje.

Tego dnia nie wysłuchałam już żadnego innego wykonawcy…

Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena

Zamek Królewski – Sala Wielka 

PROGRAM

Franz Schubert

Podróż zimowa (Die Winterreise) D. 911

Artyści:

  • Christian Gerhaher – baryton
  • Gerold Huber – fortepian

Monika Joanna Bielska